Γράφει ο ΄Ακης Δημητριάδης
Πρόσφατα η χώρα μας με τον πιο επίσημο τρόπο υπέγραψε ένα πολυσέλιδο μεγάλο κείμενο – συμφωνία 87 σελίδων, το οποίο μαζί με τα επίσης πολυσέλιδα παραρτήματα και τα προσαρτήματά του καθορίζει σχεδόν όλες τις πτυχές της δημόσιας και ιδιωτικής μας ζωής. Ονομάστηκε Μνημόνιο και λέει πόσοι θα απολυθούν από τις δουλειές τους, πόσο θα μειωθεί το επίδομα ανεργίας, πόσο θα κοπούν οι συντάξεις και οι μισθοί, πόσο θα αυξηθούν οι λογαριασμοί ρεύματος και τα εισιτήρια, ποιοι οργανισμοί θα καταργηθούν (λ.χ. Εργατική Εστία), πόσα λιγότερα θα ξοδέψουμε για να αγοράσουμε πολεμικό υλικό, πόσο περισσότερα θα ξοδέψουμε για φάρμακα, ότι στην πραγματικότητα θα καταργηθούν βασικά εργατικά δικαιώματα που κατακτήθηκαν με αγώνες και αίμα δεκαετιών, ότι αν δεν πληρώσουμε τα χρωστούμενα θα μας βάλουν τα δυο πόδια σε ένα παπούτσι, θα μας αναγκάσουν να βγούμε από την Ευρωπαϊκή Νομισματική Ένωση, ότι μπορεί να χρεοκοπήσουμε και σύμφωνα με το Αγγλικό Δίκαιο παραιτούμαστε από διεκδικήσεις κι ας έλθουν να μας πάρουν ότι περιουσία έχουμε, και άλλα τέτοια φοβερά και τρομερά.
Δεν διάβασα αυτό το μακροσκελές μνημόνιο, αλλά ακούω κάθε μέρα αυτούς που το διάβασαν και είναι και πιο αρμόδιοι από μένα – αφού το ψήφισαν και το υπέγραψαν κι όλας. Πολλοί από αυτούς λένε μάλιστα ότι δεν πρόλαβαν καν να το διαβάσουν πριν το υπογράψουν και το ψηφίσουν, κι άλλοι λένε ότι ακόμα κι όταν το διάβασαν, δεν πολυκατάλαβαν τις διάφορες νομικές του εκφράσεις και τα ψιλά γράμματα.
Ψιλά γράμματα, από ότι ξέρω, έχουν συνήθως τα κουτιά με τα φάρμακα, και γράφουν τις ενδείξεις, τη δοσολογία και τις ανεπιθύμητες ενέργειες (παρενέργειες). Από ότι ξέρω, σχεδόν κανείς δεν τα δίνει σημασία και κανείς δεν τα διαβάζει. Εκτός από τις ακαταλαβίστικες ιατρικές και χημικές εκφράσεις, τα γράμματα πραγματικά είναι τόσο ψιλά, που πολύ δύσκολα διαβάζονται ακόμα και με ειδικά γιαλιά και μεγεθυντικό φακό.
Άλλες περιπτώσεις με ψιλά γράμματα είναι οι οδηγίες χρήσης συσκευών, τα ενοικιαστήρια συμβόλαια, και τα δάνεια που παίρνει κανείς από την τράπεζα. Ούτε και σ’ αυτές τις περιπτώσεις, όμως, διαβάζει κανείς τι λένε αυτά τα χαρτιά, με αποτέλεσμα, εάν στη συνέχεια υπάρξει πρόβλημα, να είναι αργά. Όλοι ξέρουμε τι σημαίνει ο ενοικιαστής να μη πληρώνει το ενοίκιο και να μη μπορείς να τον βγάλεις έξω, τι καταστροφές και κλοπές έχει κάνει πριν εγκαταλείψει νύχτα το σπίτι με απλήρωτους λογαριασμούς ρεύματος και κοινόχρηστων, και πού να ψάξεις να τον βρεις όταν έφυγε προς άγνωστη κατεύθυνση. Επίσης όλοι ξέρουμε πόσοι έχασαν τα σπίτια τους και τα αυτοκίνητά τους, επειδή η τράπεζα τους υπερχρέωσε με έξοδα τήρησης λογαριασμού και φακέλλου, ετήσια επιβάρυνση ανανέωσης, τόκους υπερημερίας, δικαστικά έξοδα, κ.ά.
Οι παλιοί συχνά λένε τη φράση – προειδοποίηση πρόσεχε πού βάζεις την υπογραφή σου. Που σημαίνει ότι, όταν υπογράφει κανείς στο τέλος ενός κειμένου, από το πιο απλό, μέχρι το πιο πολύπλοκο, πρέπει προηγουμένως να έχει διαβάσει πολύ καλά και να έχει καταλάβει τι λέει αυτό το κείμενο και τι συνέπειες θα έχει.
Όσο λογικό κι αν φαίνεται αυτό, στην πραγματικότητα ελάχιστοι διαβάζουν, κι ακόμα λιγότεροι καταλαβαίνουν τι υπογράφουν, παρά το γεγονός ότι αυτά τα κείμενα είναι δεσμευτικές υποσχέσεις με τεράστια ευθύνη και φοβερές συνέπειες.
Πάρ’τε, για παράδειγμα, το χαρτί που υπογράφουν οι νεόνυμφοι αμέσως μετά την τελετή – το οποίο συνυπογράφουν οι δύο μάρτυρες (οι κουμπάροι) και ο ιερέας. Πριν το υπογράψουν, έχουν δηλώσει δημόσια ότι επιθυμούν να γίνουν νόμιμοι σύζυγοι, και έχουν δώσει όρκο και υπόσχεση αιώνιας πίστης, αφοσίωσης και συμπαράστασης. Έχουν υποσχεθεί ότι εφ’ όρου ζωής θα αγαπούν ο ένας τον άλλον, ότι θα είναι πιστοί αποκλειστικά ο ένας στον άλλον, κλπ.
Τι σημαίνει νόμιμοι σύζυγοι; Σημαίνει ότι θα τηρούν όλες τις υποχρεώσεις που λέει ο νόμος, και πιο συγκεκριμένα το οικογενειακό δίκαιο. Οι νόμοι αυτοί, όμως, είναι χιλιάδες σελίδες ψιλά γράμματα, και τους ξέρουν μόνον οι δικηγόροι οι οποίοι τους σπούδασαν τέσσερα ολόκληρα χρόνια στη Νομική Σχολή. Κανείς μελλόνυμφος δεν έχει διαβάσει ποτέ αυτά τα ψιλά γράμματα, και τα ακούνε για πρώτη φορά μόνο εάν ο γάμος αποτύχει, όταν ο δικηγόρος τους εξηγεί έννοιες όπως «υπαιτιότητα» (άρθρο 3028, παρ. 3γ του Ν. 728/1964), «συνεισφορά στα αμοιβαία βάρη» (άρθρο 48, παρ. κβ του Ν. 1728/19672), «διατροφή» (άρθρο 34, παρ. 23γ του ΒΔ 822/1932), «περιουσιακά αποκτήματα εντός γάμου» (άρθρο 8, παρ. δ του Ν 1729/1948, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 75, παρ. 17 του ΠΔ 1321/1986), «επιμέλεια τέκνων» (άρθρο 48, παρ. κβ του Ν. 1728/19672) κλπ. κλπ.
Εκτός από τη νομική πλευρά του γάμου υπάρχει, βέβαια, και η κοινωνική και η ηθική. Όταν υπόσχεσαι δημόσια ενώπιον θεού και ανθρώπων αιώνια πίστη, σημαίνει ότι ξέρεις πολύ καλά και έχεις αποφασίσει «να προσκολληθείς αποκλειστικά στη γυναίκα σου» όπως λέει το Ευαγγέλιο και ο παπάς, κι ότι στο εξής θα ξεχάσεις τις παλιές κακές συνήθειες. Εντούτοις, όπως αποδεικνύουν τα διαζύγια, για πολλούς νέους αυτά τα πράγματα αποδεικνύονται …ψιλά γράμματα.