Έχω προσέξει ένα σοβαρότατο πρόβλημα στην Ελλάδα, το οποίο είμαι σίγουρη ότι υπάρχει και αλλού. Όχι, δεν είναι η οικονομική κρίση ούτε η διεφθαρμένη κυβέρνηση. Ένα πρόβλημα πολύ σοβαρότερο, το οποίο έχει καταδυναστεύσει τους ανθρώπους και ιδιαίτερα τους Χριστιανούς πολλών εκκλησιών, είναι το θέμα της ερμηνευτικής και της υποσυνείδητης ταύτισης στην ανάγνωση του κειμένου.
Τι εννοώ μ’ αυτό; Όταν διαβάζουμε ένα κείμενο, χωρίς να σκεφτόμαστε συνειδητά τι κάνουμε, ταυτιζόμαστε αυτόματα με τον καλό, τον αδικημένο, τον ταπεινό, κ.ο.κ. Δεν έχω γνωρίσει μέχρι στιγμής κανένα κορίτσι που διάβασε το παραμύθι της σταχτοπούτας και ταυτίστηκε με τις κακές αδελφές. Ούτε κανένα κοριτσάκι που ξέρω ταυτίστηκε ποτέ με το λύκο στην ιστορία της Κοκκινοσκουφίτσας. Είναι απόλυτα φυσιολογικό ο αναγνώστης να ταυτίζεται με τον δίκαιο της ιστορίας, να επιλέγει τη μεριά ενάντια στο κακό.
Στην περίπτωση της Βίβλου, όμως, η ταύτιση με τον δίκαιο είναι επικίνδυνη. Όταν ο Ιησούς κήρυττε ή αφηγούταν παραβολές, αυτός που ταυτιζόταν με τον δίκαιο της ιστορίας αυτόματα απέκλειε τον εαυτό του από την επίδραση της παραβολής επάνω του.
Ας πάρουμε για παράδειγμα την ακόλουθη απροσδόκητη ειρωνική δήλωση του Ιησού στο Λουκά 5:32: «Δεν ήρθα να καλέσω δίκαιους αλλά αμαρτωλούς σε μετάνοια.» Το κάλεσμα του Ιησού δεν είναι προς τους δίκαιους. Επομένως, μόνο αυτοί που θεωρούν τους εαυτούς τους στην κατηγορία των αμαρτωλών θα είναι ικανοί να ακούσουν αυτό το κάλεσμα. Τα λόγια του Ιησού απαιτούν τη μη-φυσική ανάγνωση. Ο ακροατής που έψαχνε ο Ιησούς ήταν αυτός που θα πήγαινε κόντρα στη φυσική ανάγκη της ταύτισης με τον δίκαιο και θα έκανε το απροσδόκητο – θα ταυτιζόταν με τον κακό! Αυτοί που είχαν τοποθετήσει τους εαυτούς τους στην κατηγορία των «δικαίων» δεν θα τον ακούσουν, επειδή δεν ήρθε γι αυτούς. Ο βασιλιάς της δικαιοσύνης δεν ήρθε για το ακροατήριο που καθησυχάζεται ταυτίζοντας τον εαυτό του με τον «δίκαιο» της ιστορίας, με τον εκλεκτό, με τον ορθό.
Χαρακτηριστική είναι η αρχή της παραβολής του Φαρισαίου και του τελώνη. Λέει στο Κατά Λουκάν ευαγγέλιο 18:9: «Εἶπε δὲ καὶ πρὸς τινας, τοὺς θαρροῦντας εἰς ἑαυτοὺς ὅτι εἶναι δίκαιοι καὶ καταφρονοῦντας τοὺς λοιπούς, τὴν παραβολὴν ταύτην.»
Με αυτή την εισαγωγή μαθαίνουμε αμέσως ποιό είναι το ακροατήριο στο οποίο στοχεύει αυτή η παραβολή. Από την αρχή πληροφορούμαστε ότι ο Ιησούς «είπε αυτή την παραβολή σε κάποιους που εμπιστευόντουσαν στον εαυτό τους ότι ήταν δίκαιοι και καταφρονούσαν τους άλλους.» Αυτή η παραβολή είναι για εκείνους τους ανθρώπους, όχι για μας. Αυτή η εισαγωγική φράση σε αναγκάζει να τοποθετηθείς. Μα φυσικά εμείς είμαστε καλοί, πάμε εκκλησία, τηρούμε τις εντολές του Θεού . . . δεν είναι για μας, η παραβολή είναι γι αυτούς! Το ενδιαφέρον με αυτή την παραβολή είναι ότι, τη στιγμή που νομίζεις ότι δεν απευθύνεται προς εσένα γίνεσαι ο στόχος της, γίνεσαι ο ακροατής για τον οποίο γράφτηκε. Μόλις θεωρήσεις τον εαυτό σου δίκαιο, μόλις καθησυχαστείς ότι αυτός ο λόγος είναι για αυτούς που τον έχουν ανάγκη και όχι για σένα, στρέφεις τα βέλη της παραβολής εναντίον σου. Αυτή η παραβολή λοιπόν απευθύνεται σε αυτούς που δεν την έχουν ανάγκη.
Εάν διαβάσεις την παραβολή ταυτιζόμενος με τον Φαρισαίο, εάν διαβάσεις όλη την Βίβλο ταυτιζόμενος με τον κατηγορούμενο, τότε η Βίβλος έχει πετύχει το έργο της. Αλλά εάν διαβάζεις τη Βίβλο έχοντας τον άλλο στο μυαλό σου, τότε γίνεσαι ο στόχος της. Εάν εσύ είσαι η εκλεκτή νύφη και οι άλλοι είναι του Σατανά, τότε έστρεψες τα βέλη της Βίβλου εναντίον σου. Εάν εσύ είσαι ο αγιασμένος λαός του Θεού και οι άλλοι είναι αυτοί που θα εξεμέσει ο Κύριος, έχεις ακυρώσει την ρητορική δύναμη του λόγου Του στη ζωή σου. Δολοφόνησες τον Λόγο, ο οποίος δεν στέκεται αντιμέτωπος πια με σένα, δεν είναι πλέον ζωντανός Λόγος για σένα αλλά νεκρός και αδύναμος να σε αγγίξει.
Είναι αριστούργημα η Βίβλος με την φοβερή διακριτικότητά της. Σε αφήνει να παγιδευτείς από την ίδια την ερμηνευτική σου. Σε αφήνει να ακολουθήσεις τη φύση/σάρκα σου και να ψάξεις τον καλό της ιστορίας για να πάρεις τη θέση του. Ταυτόχρονα, δεν σου λέει «εσύ είσαι ο αμαρτωλός», αλλά διακριτικά σε αφήνει να πας κόντρα στην εγωιστική σου φύση και να ταυτιστείς με αυτόν που κανονικά δεν θα ταυτιζόσουν: τον κακό.
Ποια είναι η ασφαλέστερη ερμηνευτική για τη Βίβλο; Η θέση του κατηγορούμενου. Συνειδητά ξεκίνα να ταυτίζεις τον εαυτό σου με τον κακό της ιστορίας, με τον άδικο, με τον αμαρτωλό. Όχι δεν είσαι ο άσωτος υιός, είσαι ο κακός αδελφός. Όχι δεν είσαι ο αδύναμος σκλάβος Ισραήλ, είσαι ο περήφανος Φαραώ που δεν ταπεινώνεται μπροστά στον Κύριο του σύμπαντος. Όχι δεν είσαι «ο νικών», είσαι αυτός που η λυχνία του κινδυνεύει… τότε ναι, για σένα ήρθε ο Χριστός και μόνο τότε ο Λόγος Του ζωντανεύει μέσα σου.
από την ιστοσελίδα: http://4torah.wordpress.com/