Γράφει ο Γιώτης Κανταρτζής
Φαντάζομαι ότι πολλοί γονείς, όπως κι εγώ με τη γυναίκα μου όταν τα παιδιά μας ήταν μικρά, αναρωτιούνται τι κάνουμε και κυρίως τι λέμε στα παιδιά μας σχετικά με το καρναβάλι. Θα ήθελα λοιπόν να μοιραστώ μαζί σας μερικές σκόρπιες σκέψεις για το θέμα αυτό. Θα ξεκινήσω κάνοντας αναφορά σε δύο θέματα που προσωπικά δεν με απασχολούν και δεν με προβληματίζουν (αν και ξέρω ότι απασχολούν και προβληματίζουν κάποιους άλλους αδελφούς). Στη συνέχεια θα αναφερθώ στο θέμα που με απασχολεί και που αποτελεί αυτό που κατά τη γνώμη μου είναι το κεντρικό πρόβλημα στη γιορτή αυτή. Τέλος θα προσπαθήσω να δώσω μία δύο πρακτικές συμβουλές κυρίως για γονείς με μικρά παιδιά.
Αυτά που δεν με προβληματίζουν. Το πρώτο θέμα που δεν με προβληματίζει είναι οι ρίζες της γιορτής αυτής. Όταν λέω ότι δεν με προβληματίζει εννοώ ότι δεν αποτελεί για μένα το κατεξοχήν κριτήριο για να αποφασίσω αν η γιορτή αυτή είναι συμβατή ή όχι με την πίστη μου. Είναι σαφές ότι η προέλευση αυτής της γιορτής συνδέεται με ειδωλολατρικές πρακτικές, όπως διάφορες τελετές προς τιμή του Διονύσου καθώς και με διάφορες παγανιστικές δοξασίες γύρω από το τέλος του χειμώνα και τον ερχομό της άνοιξης. Το ίδιο όμως θα μπορούσαμε να πούμε και για τον εορτασμό των Χριστουγέννων την ίδια μέρα που γιορτάζονταν τα Σατουρνάλια στην μνήμη του θεού Σατούρνο (πιθανότατα του Κρόνου). Μάλιστα υπάρχουν μαρτυρίες ότι μέρος αυτής της ειδωλολατρικής γιορτής ήταν ο στολισμός δέντρων. Έτσι αρκετοί χριστιανοί θεωρούν ότι και ο στολισμός του χριστουγεννιάτικου δέντρου είναι κάτι απορριπτέο λόγω της προέλευσης του εθίμου. Προσωπικά δεν έχω το παραμικρό πρόβλημα. Πρώτα από όλα είμαι βέβαιος ότι κανείς δεν κινδυνεύει να παρασυρθεί στη λατρεία του Κρόνου στολίζοντας το χριστουγεννιάτικο δέντρο άρα πια μας είναι πρακτικά αδιάφορη η καταγωγή του εθίμου. Το δεύτερο είναι ότι μου αρέσει η ιδέα των χριστιανών εκείνης της εποχής να βάλουν επίτηδες μια χριστιανική γιορτή πάνω σε μία παγανιστική. «Διεκδίκησαν» για τον Χριστό και αυτή την γιορτή! Έτσι το να ξέρω την καταγωγή της γιορτής όχι μόνο δεν με προβληματίζει αλλά με κάνει να την εκτιμώ ακόμη περισσότερο. Το θέμα λοιπόν της προέλευσης μιας γιορτής δεν είναι για μένα το τελικό κριτήριο για να αποφασίσω (Φυσικά κατανοώ τη διάκριση μεταξύ μίας «εκχριστιανισμένης» γιορτής όπως τα Χριστούγεννα και μιας γιορτής με καθαρά εγκόσμιο και κοσμικό χαρακτήρα. Παρόλα αυτά δεν νομίζω ότι κανείς όταν γιορτάζει το καρναβάλι έχει στο νου τον Διόνυσο ή τους Δρυίδες στα δάση της αρχαίας Γερμανίας).
Το δεύτερο θέμα που δεν με προβληματίζει αφορά την έννοια της μεταμφίεσης. Πιστεύω ότι η μεταμφίεση και το παιχνίδι στο οποίο το παιδί υποδύεται ρόλους είναι απολύτως χρήσιμη και ωφέλιμη για την ανάπτυξή του. Πέρα από την ψυχαγωγία που προσφέρει, το βοηθά να ακονίσει και να αναπτύξει τη φαντασία του. Ξέρω ότι και εδώ διάφοροι χριστιανοί έχουν πρόβλημα. Αυτοί θα πρέπει να έχουν πρόβλημα και με το θέατρο και με την τηλεόραση και με τα σκετς στις χριστουγεννιάτικες γιορτές κ.λ.π. Η έννοια του ρόλου και της μεταμφίεσης δεν είναι καθόλου προβληματική. Μπορεί όμως να γίνει…
Τι με προβληματίζει. Αυτό που με προβληματίζει είναι το πλαίσιο όλης της γιορτής και κυρίως το κεντρικό της μήνυμα. Στην πατρίδα μας το καρναβάλι σχετίζεται με την Σαρακοστή, δηλαδή την νηστεία που οδηγεί στην Μεγάλη Εβδομάδα. Το βασικό του μήνυμα είναι: φάε ότι μπορείς τώρα γιατί σε λίγο νηστεύεις (Για αυτό και η λέξη αποκριά συνδέεται με την έννοια της αποχής από κρέας [όπως και το λατινογενές καρναβάλι]). Ή λίγο διαφορετικά: αμάρτανε όσο προλαβαίνεις τώρα γιατί σε λίγο μετανοείς.
Αυτό δίνει τον τόνο της γιορτής και αυτό είναι το μήνυμά της. Μια τελευταία ευκαιρία, ένα τελευταίο περιθώριο για να «ξεφαντώσουμε». Αυτό κατά την γνώμη μου είναι τραγικά καταστροφικό και προβληματικό. Αυτός είναι ο βασικός λόγος για τον οποίο πιστεύω ότι ως χριστιανοί πρέπει να απέχουμε από την γιορτή αυτή. Ο Θεός μας καλεί σε μια ζωή απόλαυσης που δεν την χαρακτηρίζει ο μηδενισμός, δηλαδή το φάε – πιες γιατί αύριο «πεθαίνεις». Μας καλεί σε μία ζωή απόλαυσης που είναι τέτοια ώστε δεν χρειάζεται να ενοχοποιείσαι για αυτήν αλλά αντίθετα να την βιώνεις με ευγνωμοσύνη λαμβάνοντάς την από το χέρι του Πατέρα. Εδώ μπορεί να γίνει προβληματική και η έννοια της μεταμφίεσης όταν ουσιαστικά δημιουργεί ένα είδος καλύμματος ή άλλοθι που μας δίνει χώρο για να κάνουμε κάτι που δεν θα κάναμε αν ήμασταν ο εαυτός μας. Έτσι λοιπόν η λογική της γιορτής παίρνει κάτι που είναι καλό και δημιουργικό (την μεταμφίεση) και την κάνει κάτι εν δυνάμει προβληματικό. Ο Θεός θέλει εμείς ως πρόσωπα σε σχέση με Αυτόν να απολαμβάνουμε καθημερινά τις χαρές της ζωής που αυτός μας προσφέρει.
Πρακτικές Συμβουλές. Τρεις πρακτικές συμβουλές για γονείς με μικρά παιδιά. Η πρώτη είναι ότι δεν μπορείς να τους αφήνεις να κάνουν κάτι όσο είναι μικρά και να το σταματήσεις ξαφνικά όταν μεγαλώσουν. Με άλλα λόγια η λογική ότι επειδή είναι μικρά τους επιτρέπω κάτι αλλά θα τους το απαγορεύσω αργότερα πιστεύω ότι είναι προβληματική. Η δεύτερη είναι ότι τα παιδιά μπορούν να καταλάβουν και για αυτό τους οφείλουμε όχι μία ξερή απαγόρευση αλλά συζήτηση και εξήγηση. Ελπίζω στο σημείωμά μας να κατάφερα να εξηγήσω το «γιατί» που πρέπει τώρα με τη σειρά μας να εξηγήσουμε στα παιδιά μας. Το τρίτο και σημαντικότερο είναι ότι μιας και ο λόγος που απορρίπτουμε το καρναβάλι δεν είναι η απόρριψη της απόλαυσης αλλά η επιλογή μιας άλλου είδους απόλαυσης, ας προσπαθήσουμε να δώσουμε μια άλλη εναλλακτική πολύ πιο ελκυστική στα παιδιά μας. Για παράδειγμα οργανώστε ένα πάρτι με άλλα παιδιά από την εκκλησία (ή ακόμη καλύτερα από το σχολείο ή τη γειτονιά!) ή μια εκδρομή ή κάτι ιδιαίτερα ξεχωριστό. Με αυτό ο στόχος δεν είναι ο αντιπερισπασμός αλλά η διδασκαλία ότι μπορούμε να περνάμε καλά μέσα στα πλαίσια που μας δίνει ο Θεός που με θέλει να είμαι χαρούμενος μέσα στον κόσμο που ο ίδιος έπλασε για μένα.
Από την ιστοσελίδα: http://www.aeee.gr