Ο Οιδίποδας και τα όρια της εξουσίας — Γράφει ο Γιώτης Κανταρτζής


Αρκετές φορές προτείναμε ότι βασικό συστατικό μιας χριστιανικής θεώρησης της πολιτικής εξουσίας είναι ένας νηφάλιος ρεαλισμός. Μέρος του είναι η συνειδητοποίηση των ορίων που έχει η ανθρώπινη εξουσία. Ο βασικός λόγος για αυτό είναι ακριβώς το γεγονός ότι είναι ανθρώπινη και για αυτό εξ ορισμού πεπερασμένη και περιορισμένη. Η αλήθεια αυτή όμως δεν είναι μόνο διδασκαλία της Βίβλου αλλά την βλέπουμε ως διαπίστωση και σε πολλά άλλα μέρη. Είδαμε σε διάφορα προηγούμενα σημειώματά μας το πώς αυτός ο νηφάλιος ρεαλισμός διατρέχει τα διάφορα έργα του Σαίξπηρ. Στο σημείωμα αυτό θα ήθελα να πάμε πολλά χρόνια πριν σε έναν από τους δημιουργούς του «τραγικού», στον Σοφοκλή. Από τις πολλές τραγωδίες που έγραψε σώζονται μόνο επτά. Μία από αυτές, ίσως η πιο γνωστή, ο «Οιδίπους Τύραννος». Πολλά τα επίπεδα ανάγνωσης αυτού του έργου όμως εμείς θα το προσεγγίσουμε σε σχέση με την παρουσίαση του Οιδίποδα ως ανθρώπου με εξουσία και δύναμη. Ο Οιδίποδας ανακαλύπτει ότι είναι θετός γιος του Πόλυβου, του βασιλιά της Κορίνθου. Αυτή η ανακάλυψη θέτει σε κίνηση μια ιστορία που η εξέλιξή της θέλει τον Οιδίποδα να σκοτώνει άθελά του τον πραγματικό πατέρα του, τον Λάιο, βασιλιά της Θήβας και να παντρεύεται την μητέρα του Ιοκάστη κάνοντας μαζί της τέσσερα παιδιά αφού έχει γίνει πρώτα βασιλιάς της Θήβας. Αυτό το μίασμα όμως που είναι σε όλους άγνωστο επιφέρει πολλά δεινά στην πόλη. Και οι Θηβαίοι προστρέχουν στον βασιλιά τους, τον Οιδίποδα, για να τον ικετέψουν να τους σώσει. Η ιστορία λοιπόν ξεκινά με φουντωμένη την προσδοκία των Θηβαίων από τον βασιλιά τους. Στην πορεία σιγά σιγά έρχεται στο φως όλο αυτό το τραγικό και θλιβερό κουβάρι. Αποκαλύπτεται η ύβρις που βρίσκεται στο «υπέδαφος» απειλώντας την κοινωνία της πόλης. Ο βασιλιάς τους δεν είναι η λύση αλλά η αιτία των δεινών τους. Παραθέτω λοιπόν μία σύντομη περικοπή από την αρχή και μία από το τέλος. Η πρώτη φράση έχει ως πλαίσιο την πίστη στην δύναμη της εξουσίας και η δεύτερη έχει την απογοήτευση από αυτήν.

Λέει λοιπόν στην αρχή ο Ιερέας προς τον Οιδίποδα: «Έλα άριστε ανασήκωσε την πόλη μας τίμησε τη δόξα του Άρχοντα, Σωτήρα μας σε λέμε που μας έσωσες τότε να μην πούμε ποτέ η βασιλεία σου μας έσωσε Και επί της βασιλείας σου πάλι πέσαμε και σβήσαμε. Στήλωσέ την. Αναστήλωσέ την. Να μην ξαναπέσει…» (στίχοι 46 – 51). Στο τέλος όμως του έργου λέει ο χορός: «Της Θήβας μας της πατρίδας πολίτες κοιτάξτε ο Οιδίποδας! Που ήξερε να λύνει τα άλυτα, και παντοδύναμος. Που όλοι τον ζήλευαν, και την τύχη του. Σε ποιου κυκλώνα τώρα το μάτι μέσα» (στίχοι 1524 – 1527) . Και το έργο καταλήγει: «Θνητό μη μακαρίζεις   Κανένας Κανέναν / Πριν φτάσει στο τέλος του χωρίς να πάθει»

Το συμπέρασμα του έργου είναι ότι ο βασιλιάς είναι θνητός, ευάλωτος, τρωτός και εκτεθειμένος σε δυνάμεις έξω και πέρα από αυτόν. Ας μην ξεχνούμε λοιπόν καθώς ψηφίζουμε την βιβλική παραγγελία: “Μη πεποίθατε επ’ άρχοντας, επί υιούς ανθρώπων, οις ουκ έστι σωτηρία”-Ψαλμ.145

 ΤΟ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΚΕΙΜΕΝΟ ΕΙΝΑΙ ΠΑΡΜΕΝΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ

 http://www.aeee.gr/blog/%CE%BF-%CE%BF%CE%B9%CE%B4%CE%AF%CF%80%CE%BF%CE%B4%CE%B1%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CF%84%CE%B1-%CF%8C%CF%81%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B5%CE%BE%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%AF%CE%B1%CF%82/

 

 

Comments are closed.